Rada Nadzorcza – 78 (172)

Rada nadzorcza jest organem kontrolnym i nadzorczym (w tym sensie odpowiada wobec członków spółdzielni za należyte funkcjonowanie i rozwój spółdzielni). Jej podstawową rolą jest sprawowanie stałego, wewnętrznego nadzoru nad działalnością spółdzielni mieszkaniowej. Kompetencje tego organu spółdzielni powinny być wysokie, albowiem do obowiązków członków rady należą:

• badanie podejmowanych decyzji,
• powoływanie i odwoływanie członków zarządu spółdzielni,
• badanie rachunku zysku i strat jak i samego bilansu oraz porównywanie ich z księgami,
• zatwierdzanie rocznych planów działania spółdzielni,

• kontrola sprawozdań zarządu, co do podziału zysków i pokrycia strat, oraz składanie walnemu zgromadzeniu corocznych pisemnych sprawozdań z tej kontroli,
• zawieszanie poszczególnych członków lub wszystkich członków zarządu, oraz delegowanie członków rady nadzorczej do wykonywani zadań w zastępstwie członków zarządu,
• nabywanie nieruchomości lub też ich udziałów oraz ich zbyt,
• reprezentowanie spółdzielni w razie sprzeczności interesów lub w umowach spółdzielni z członkami zarządu,

Rada Nadzorcza powinna w taki sposób działać, by właścicielom zagwarantować bezpieczeństwo w zarządzaniu nieruchomościami.

Rada Nadzorcza, jak wszystkie organy w spółdzielni mieszkaniowej jest organem kolegialnym. Składa się z co najmniej trzech osób, będących członkami danej spółdzielni mieszkaniowej i którzy są wybierani na określoną kadencję. Członkowie Rady Nadzorczej nie mogą pełnić funkcji dłużej niż przez 2 kolejne kadencje Rady Nadzorczej.

Wskazane ograniczenia mają zapewnić bezstronność rady nadzorczej, która sprawując nadzór i kontrolę nad działalnością spółdzielni mieszkaniowej, kontroluje zarząd, jego decyzje, a także decyzje podejmowane przez osoby zajmujące stanowiska kierownicze w spółdzielni.

Ponadto członkowie Rady Nadzorczej nie mogą zajmować się interesami konkurencyjnymi wobec spółdzielni, a w szczególności uczestniczyć jako wspólnicy lub członkowie władz przedsiębiorców prowadzących działalność konkurencyjną wobec spółdzielni. Naruszenie zakazu konkurencji stanowi podstawę odwołania członka rady nadzorczej spółdzielni oraz powoduje inne skutki prawne przewidziane w odrębnych przepisach.

Prawodawca nie formułuje definicji legalnej zarówno pojęcia interesów konkurencyjnych, jak i pojęcia interesów spółdzielni. Można przyjąć, że w rozważanym aspekcie, pojęcie interesu oznacza stan rzeczy obejmujący (w określonej dacie) stosunki majątkowe oraz korzyści możliwe do osiągnięcia w przyszłości. W literaturze podkreśla się, że badając czy nastąpiło naruszenie omawianego zakazu, należy odnieść to do okoliczności konkretnej sprawy, po dokonaniu ustaleń co do zakresu działania danego podmiotu i przesłanek rozstrzygających o istnieniu stosunku konkurencji.

Zgodnie z art. 46 § 1 u.p.s.  do zakresu działania rady nadzorczej w spółdzielni, należy:

1) uchwalanie planów gospodarczych i programów działalności społecznej i kulturalnej;

2) nadzór i kontrola działalności spółdzielni poprzez:

a) badanie okresowych sprawozdań oraz sprawozdań finansowych,

b) dokonywanie okresowych ocen wykonania przez spółdzielnię mieszkaniową jej zadań gospodarczych, ze szczególnym uwzględnieniem przestrzegania przez spółdzielnię praw jej członków,

c) przeprowadzanie kontroli nad sposobem załatwiania przez zarząd wniosków organów spółdzielni i jej członków,

3) podejmowanie uchwał w sprawie nabycia i obciążenia nieruchomości oraz nabycia zakładu lub innej jednostki organizacyjnej,

4) podejmowanie uchwał w sprawie przystępowania do organizacji społecznych oraz występowania z nich,

5) zatwierdzanie struktury organizacyjnej spółdzielni,

6) rozpatrywanie skarg na działalność zarządu,

7) składanie walnemu zgromadzeniu sprawozdań zawierających w szczególności wyniki kontroli i ocenę sprawozdań finansowych,

8) podejmowanie uchwał w sprawach czynności prawnych dokonywanych między spółdzielnią a członkiem zarządu lub dokonywanych przez spółdzielnię w interesie członka zarządu oraz reprezentowanie spółdzielni przy tych czynnościach; do reprezentowania spółdzielni wystarczy dwóch członków rady przez nią upoważnionych.

Ponadto do kompetencji Rady Nadzorczej spółdzielni należy:

1) podejmowanie uchwał niezbędnych do prawidłowego prowadzenia działalności spółdzielni,

2) wyznaczanie, w razie konieczności, jednego lub kilku ze swoich członków do czasowego pełnienia funkcji członka (członków) zarządu,

3) zawarcie umowy z likwidatorem o wykonanie czynności likwidacyjnych,

Prawodawca wyposaża Radę Nadzorczą w szereg kompetencji związanych z nadzorem i kontrolą działalności zarządu. Ma to służyć zapewnieniem spółdzielni mieszkaniowej fachowego, sprawnego i realizującego oczekiwania członków, zarządu, przy zachowaniu właściwego utrzymania nieruchomości jako instytucji zaufania publicznego.

Rada Nadzorcza spółdzielni powinna współpracować ze związkiem rewizyjnym.

Oprócz wskazanych wyżej kompetencji Rady Nadzorczej spółdzielni wynikających zarówno z ustawy – Prawo spółdzielcze, jaki Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, statut może zastrzec do zakresu działania rady jeszcze inne uprawnienia. Przykładem kompetencji, które może zastrzec statut dla rady nadzorczej, uregulowanej w prawie spółdzielczym, jest uprawnienie do wykluczenia albo wykreślenia członka spółdzielni. 

W celu wykonania swoich zadań Rada Nadzorcza spółdzielni mieszkaniowej może żądać od zarządu, członków i pracowników spółdzielni wszelkich sprawozdań i wyjaśnień, przeglądać księgi i dokumenty oraz sprawdzać bezpośrednio stan majątku spółdzielni.

Tryb zwoływania posiedzeń organów, a także sposób i warunki podejmowania uchwał przez Radę Nadzorczą określa statut lub przewidziany w nim regulamin Rady Nadzorczej. Rada może, w zależności od postanowień statutu, wybrać spośród swoich członków przewodniczącego, zastępcę przewodniczącego lub sekretarza. W celu organizacji pracy rady nadzorczej może zostać powołane prezydium rady bądź sekretarz. Rada może powoływać komisje, o ile statut tak stanowi, na przykład komisję rewizyjną.

Należy wskazać, że Rada Nadzorcza jest powoływana w celu reprezentowania interesów członków spółdzielni mieszkaniowej. W tym zakresie można powiedzieć, że uczestniczy ona w procesie zarządzania spółdzielnią, ponieważ ma czuwać nad prawidłowym rozwojem spółdzielni zgodnym z wytycznymi właścicieli (członków spółdzielni mieszkaniowej), dbając o interesy zarówno właścicieli spółdzielni jak i o dobro spółdzielni, odpowiadając za poczucie bezpieczeństwa właścicieli i kontrahentów. Powoływana przez właścicieli i spośród nich, odpowiada przed nimi za prawidłowe wykonywanie swoich funkcji, a w przypadku niewypełnienia obowiązków zgodnie z oczekiwaniami członków spółdzielni mieszkaniowej może być przez nich zmieniona.

Wypełnienie tych oczekiwań nie jest łatwe, tym bardziej że w radzie nadzorczej spółdzielni zasiadają często członkowie, którzy nie wykonują zawodowo funkcji w organach jednostek o charakterze korporacyjnym. Trzeba podkreślić, że niezależnie od stopnia profesjonalizmu członków Rady Nadzorczej, w każdym przypadku powinni oni wykonywać swoje funkcje w sposób rzetelny i odpowiedzialny, pozwalający pozytywnie ocenić pozostałym członkom spółdzielni ich wiarygodność i kompetencje.

Za wykonywane przez siebie obowiązki każdy członek rady ponosi odpowiedzialność nie tylko przed właścicielami spółdzielni, ale także odpowiedzialność cywilną i karną. Przedmiotem ochrony ustanowionej przez prawodawcę jest szeroko rozumiana prawidłowość funkcjonowania spółdzielni mieszkaniowej, czemu służy wprowadzenie odpowiedzialności członków rady nadzorczej w przypadku narażenia spółdzielni na działania dla niej szkodliwe z ich strony. Ochrona ta przebiega wielopłaszczyznowo. Mają tu bowiem zastosowanie przepisy prawa spółdzielczego, ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ale także k.c. i k.k., regulujące zasady tej odpowiedzialności.

Zgodnie z art. 58 u.p.s. członek Rady Nadzorczej odpowiada za szkodę poniesioną przez spółdzielnię (zarówno majątkową jak i niemajątkową) wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółdzielni, chyba że nie ponosi winy. Spółdzielnia może także domagać się naprawienia szkód przez powyższe osoby na zasadach ogólnych, czyli z deliktu (art. 415 i n. k.c.), odpowiedzialności pracownika za szkody wyrządzone pracodawcy, odpowiedzialności za nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 i n. k.c.).

Odpowiedzialność karną przewiduje zarówno Prawo spółdzielcze, Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych jak i Kodeks karny. Ma ona miejsce, gdy członek rady nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej popełnia przestępstwo niegospodarności i nadużycia zaufania, działa na szkodę spółdzielni, nie spełnia ciążących na nim ustawowo obowiązków związanych z lustracją spółdzielni, ogłasza nieprawdziwe dane albo przedstawia je organom spółdzielni, władzom państwowym, członkom spółdzielni lub lustratorowi, narusza obowiązki związane z nadzorem si kontrolą. W Kodeksie karnym przewidziane jest także ściganie przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu.

Na koniec należy zaznaczyć, że kontrola wewnętrzna w spółdzielniach mieszkaniowych może być wykonywana nie tylko przez członków rady nadzorczej (komisja rewizyjna) lustratora, ale również przez nadzwyczajne komisje składające się z członków spółdzielni – art.35 §3 u.p.s.

Opracował: Czarek Meszyński

Lubię to!(20)Nie lubię tego!(0)